Misją uniwersytetu jest upowszechnianie wiedzy. Zmieniający się świat prowokuje do poszukiwania nowych metod realizacji tej niezmiennej misji społecznej. Stąd rozwój w ostatnich latach edukacji pozaformalnej i ustawicznej. Przykładem takich poszukiwań jest wystawa malowanych dachówek, eksponowana przed budynkiem Wydziału Biologii i Biotechnologii (już od maja br. czytaj: Wystawa dachówkowa uzupełniona) oraz przed Biblioteką Główną UWM (od grudnia). Jak widać z zamieszczonego zdjęcia już od samego początku wzbudza zainteresowanie.
Humanista musi się znać na prawach przyrody, artysta także (zobacz też: Bubel ze Szczebrzeszyna czyli wiedza przyrodnicza potrzebna jest nawet artyście). Ale i przyrodnikowi przydaje się znajomość warsztatu artystycznego oraz humanistyczne obycie. Spotkać się można w przestrzeni publicznej, by malować i dyskutować.
Prezentowana przez Biblioteką Głowna UWM wystawa dachówek miała swoją inaugurację w Europejską Noc Naukowców (Noc Naukowców i bioróżnorodność na dachówkach malowana), potem przeniesiona została przed budynek Biblioteki. Od razu wzbudziła zainteresowania.
Zbliżająca się ogólnopolska Noc Biologów 2017 jest kolejną okazją do pokazania bioróżnorodnosci na dachówkach malowanych. Będzie wystawa w dwóch miejscach oraz warsztaty malowania na dachówkach. Natomiast w maju, w czasie tygodnia bibliotek, będzie kolejna okazji do spotkania nieformalnego z nauką, humanistyką i sztuką. Wtedy na tarasach bibliotecznych malować będziemy na dachówkach… Molariusz czyli plejadę moli książkowych. Tak jak sobie je wyobrażamy. Z całą pewnością nie zabraknie motywów biologicznych (w szczególności entomologicznych).
Noc Biologów jako tematyczny piknik naukowy to nie tylko wykłady i pokazy tego, co już dobrze znamy (popularyzacja nauki), ale także wspólne odkrywanie, np. metod edukacji pozaformalnej. Wspólnie eksperymentujemy, wspólnie odkrywamy i doświadczamy. Uniwersytet to miejsce, gdzie rodzi się wiedza. Przyjdź 13 stycznia 2017 r. w piątek i doświadczaj z nami. Efekty tych prac pozostaną nie tylko w przemyśleniach i refleksjach ale także w formie stałej ekspozycji na terenie miasteczka uniwersyteckiego.
Po co ta wystawa (instalacja) z dachówkami? By zachęcić do przemyśleń i refleksji o różnorodności biologicznej, lokalnej przyrodzie i antropogenicznych przekształceniach środowiska. Stare dachówki, są już z ludzkiego punktu widzenia niepotrzebne. W przyrodzie jednak nic nie ginie i nie ma rzeczy niepotrzebnych. Biologia nastraja filozoficznie oraz artystycznie. To co „martwe” (martwa materia organiczna) dzięki destruentom (reducentom) ponownie wraca do biologicznego obiegu (rola martwego drewna przedstawiona będzie także na wystawie o Puszczy Białowieskiej). W przypadku malowanych dachówek tymi „kulturowymi destruentami” są naukowcy i uczestnicy organizowanych przez UWM pikników naukowych. Przez sztukę i artystyczną aktywność można zmierzać do przyrodniczej wiedzy.
Wspomniane dachówkowe instalacje przed Collegium Biologiae i przed Biblioteką Główną są jak góra lodowa – widać tylko mały fragment. Reszta „ukryta” jest przed wzrokiem . Ale ta schowana pod wodą część daje się poznać. Okazją do poznawania będzie Noc Biologów 2017: wykłady, pokazy, warsztaty i …. żywa biblioteka.
Malowanie dachówek w przestrzeni publicznej to metoda aktywizującej edukacji pozaformalnej w zakresie przyrody i ochrony lokalnej bioróżnorodności. Otwarte plenery malarskie odbywały się w czasie pikników naukowych a malowaniu towarzyszyły opowieści o przyrodzie. Jest to interdyscyplinarna forma upowszechniania wiedzy. Na eksponowanych obecnie dachówkach jest już różnorodność biologiczna Warmii i Mazur: rośliny, owady, grzyby, przyroda wiosennej łąki, widziana oczami dorosłych i dzieci, specjalistów (botaników, zoologów) jak i amatorów. Ponieważ wykorzystywane są stare dachówki to jest to upcykling w połączeniu z edukacją przyrodniczą. Dachówki malowaliśmy w 2016 roku w trakcie pikników naukowych i edukacyjnych plenerów: 1 maja w Skansenie w Olsztynku „Jarmark sztuki nie tylko ludowej. Wyczarowane z gliny.” , 25 maja „Piknik z etnobatniką” w ramach międzynarodowego Dnia Fascynujących Roślin, 23. czerwca w czasie Nocy Świętojańskiej w Parku Centralnym (wspólnie z Gazetą Olsztyńską), w czasie pikniku na trawie przy ul. Stara Warszawska oraz Europejskiej Nocy Naukowców (30 września 2016).
Komunikować się można na różne sposoby. Poprzez wzniosłe słowa lub przez zwykłe, wspólne prace, w których mówi się milczeniem. Naukowcy piszą publikacje, wygłaszają referaty, prezentują postery naukowe, prowadzą dyskusje kuluarowe oraz internetowe. Ale czasem malują i dyskutują w niecodziennych okolicznościach….. Malują butelki, wyrzucone, nikomu już nie potrzebne. Przywracają im sens i znaczenie.
Dlaczego w czasie Nocy Biologów proponujemy także malowanie dachówek? Do efektywnej pracy umysłowej trzeba zatrudnić obie półkule mózgowe. Lewa półkula, zwana akademicką, gdy sama pracuje, to druga, prawa – zwana artystyczną – nudzi się i przeszkadza rozmyślaniem o „niebieskich migdałach”. Efektywniej i kreatywniej pracujemy – nawet w nauce – gdy obie półkule mózgowe za zaangażowane. Nauka łączy się ze sztuką i wzajemnie uzupełnia. Potrzebna jest i analiza i synteza, naukowa skrupulatność i artystyczna innowacyjność. Sztuka dla naukowca nie jest tylko hobbystycznym odpoczynkiem ale i psychiczną higieną, intelektualna rozgrzewką.
Fot. Katarzyna Bikowska
Czytaj także:
Stare Profesorskie Gadanie 